Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni - studnia kieratowa z Gór Pińczowskich

Gromadzka kieratowa studnia z Gór Pińczowskich została zbudowana około 1850 r. z inicjatywy dziedzica Dembińskiego, do którego należały Góry i sąsiednie Polichno.Urządzenia studzienne pozwalały na wydobycie wody z głębokości ponad 70 metrów. Było to konieczne, gdyż wieś Góry położona jest na grzbiecie skalnym, co oczywiście uniemożliwiało korzystanie z tradycyjnych studni.Obiekt składa się z trzech podstawowych elementów: z wykładanej kamieniem studni głębinowej o średnicy otworu 1,5 metra (wraz z drewnianą cembrowiną na powierzchni), kieratu obracanego przez dwa konie oraz budynku osłaniającego studnię. Kierat składa się z drewnianego bębna obracającego się wokół pionowego dębowego słupa, zwanego królem, dyszli, do których zaprzęgano konie, krążków prowadniczych i 70 metrów konopnej liny, opuszczanej w głąb studni. Na linie zawieszano dwa wielkie wiadra klepkowe. Budynek osłaniający studnię i kierat (maneż) tworzą dwa połączone, odmienne architektonicznie elementy: czworokątna obudowa studni głębinowej oraz ośmioboczna budowla chroniąca mechanizm napędowo  transmisyjny. Całość nakryta jest wspólnym dachem gontowym. Budynek ma szkieletową konstrukcję ścian, oszalowaną szerokimi deskami. Studnia, stanowiąca wspólną własność całej wsi, była użytkowana do 1978 roku. Wodę czerpano z niej trzy razy dziennie. Studnia kieratowa jest jednym z najciekawszych i najcenniejszych zabytków tradycyjnego budownictwa wiejskiego w Parku Etnograficznym w Tokarni.

Autor: Adam Wawszczyk