Karcer

XIX-wieczna Twierdza Toruń jest jedną z atrakcyjniejszych osobliwości Torunia. W jej skład wchodzi ponad 150 obiektów fortecznych, w tym 15 dużych fortów. W latach 1939  1945 niemiecki agresor stworzył w nich obozy nie tylko dla więzionych żołnierzy, ale i cywilów, których uważano za wrogów III Rzeszy. Wśród różnorakich pomieszczeń, jakie wówczas w fortach się znajdowały, w każdy był karcer  pomieszczenie bez okien i oświetlenia, w którym w odosobnieniu przetrzymywano przez pewien czas niesubordynowanego więźnia. Do dnia dzisiejszego w Forcie VIII zachowały się dwa tego typu pomieszczenia. W jednej z nich przetrzymywano Zygmunta Moczyńskiego  toruńskiego kompozytora, pedagoga muzycznego, dyrygenta, przywódcę w latach 1939  1940 pomorskiej organizacji konspiracyjnej Batalion Śmierci za Wolność (profesor był jednym z założycieli tej organizacji). Mój ojciec znał się osobiście z profesorem, gdyż oboje, jeszcze przed II wojną światową, żywo działali w Pomorskim Związku Kół Śpiewaczych i dzięki temu w rodzinnych albumach do dziś zachowały się zdjęcia pana profesora. Po uwięzieniu profesora w Forcie VIII (dziś im. Kazimierza Wielkiego), niejednokrotnie, w trakcie wielogodzinnego śledztwa, był torturowany. Nie załamał się, mimo okropnych cierpień, odrzucając współpracę z wrogiem. Z toruńskiego fortu przewieziono go do bydgoskiego więzienia, ale z początkiem września znalazł się już na Pawiaku (tu również go przesłuchiwano i torturowano), a 17 września 1940 roku został rozstrzelany w podwarszawskich Palmirach. Na zdjęciu: Jeden z dwóch karcerów w Forcie VIII. Post Scriptum: O wspomnianym profesorze dużo więcej można dowiedzieć się z biografii pt. ZYGMUNT MOCZYŃSKI POWRÓT DO ŹRÓDEŁ napisanej przez toruniankę  Lidię Smentek (wydawcą książki jest Polskie Wydawnictwo Reklamowe); autorka opisuje w niej także okres pobytu profesora w toruńskim forcie. Małą zasługę w powstaniu tej biografii ma także mój syn Michał, ale o tym, autorka sama wspomina na łamach swojej książki. Więcej informacji o Forcie VIII dostarcza blog PO TORUNIU, który prowadzi mój syn Michał. Polecam ten materiał. http://potoruniu.blogspot.com/2015/09/fort-viii-im-kazimierza-wielkiego.html

Autor: Lech Kadlec