śluza w Białej Górze

Na tym odcinku Wisły układ rzeki zmieniał się wielokrotnie. W dawnych czasach Nogat stanowił jedno z głównych ramion delty Wisły. Jeszcze ok. 1550r ok. 87% wód wiślanych spływało Nogatem. W XVI w rozpoczął się jednak proces obniżania się lustra wody w Nogacie - grożący z czasem wyschnięciem rzeki. Chcąc temu zapobiec miasta Gdańsk i Elbląg dążyły do stałej regulacji układu nurtu rzecznego m.in. przez przekopanie kanału pomiędzy Wisłą a Nogatem. W 1553r przekopano kanał pod Białą Górą, co uratowało Nogat od wyschnięcia. Wówczas jednak większość wód zaczęła płynąć Nogatem a Wisła przestała być żeglowna na odcinku Biała Góra - Gdańsk. Wywołało to wieloletnie spory o wodę, której niedobór stał się uciążliwy dla mieszkańców Gdańska a nadmiar szkodliwy dla miejscowości położonych nad Nogatem. Spory doprowadziły w 1612r do decyzji budowy tamy regulującej podział wód Wisły w stosunku do Nogatu jak 2:1. Tama ta spełniała swoje zadanie do wojen szwedzkich (połowa XVIIw). Zniszczenie jej przyniosło ponownie niekorzystny układ stosunków wodnych: Wisłą popłynęło 1/3 a Nogatem 2/3 przepływu. Dopiero jednak od 1830r podjęto ponownie próby w kierunku regulacji Wisły na dolnym odcinku. W 1848r zatwierdzono projekt w myśl którego odgałęzienie Nogatu od Wisły przeniesiono 4 km poniżej Białej Góry do m. Piekło, przekopując kanał i wznosząc drewniany jaz przeciw krze lodowej oraz system wałów przeciwpowodziowych (z tzw. wielkim upustem, służącym do odprowadzenia wód Liwy do Nogatu). W 1879r podwyższono wał przeciwpowodziowy Wisły i przebudowano wielki upust. (info: Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku).

Autor: Beata Biernat