Symboliczny kamień pamiatkowy

Chociaż dzisiaj jest już niezwykle trudno ustalić datę powstania żydowskiego cmentarza na Jakubskim Przedmieściu w Toruniu, to ze źródłowych przekazów zachowanych po dzień dzisiejszy wynika, że już w 1723 r. istniał na niewielkim i nierównym wzniesieniu porośniętym drzewami przy dzisiejszej ul. Pułaskiego. Choć początkowo nie ogrodzono jego terenu, to jednak podzielono na cztery kwatery. Komunistyczne władze miasta w 1966 r. zdecydowały się jednak zlikwidować tę nekropolię, ale dopiero w 1975 r. definitywnie do tego doszło, choć i tak wcześniej większa część nagrobków w niewyjaśniony sposób zniknęła. W 2009 r. za sprawą Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego uporządkowano teren parku i przywrócono temu miejscu należną cześć i godność, stwarzając namiastkę dawnej żydowskiej nekropolii. Więcej o historii tego wyjątkowego dla toruńskich Żydów miejsca można dowiedzieć się z artykułu pt. \"Kirkut i Kaliszer w Toruniu\", jaki opublikowałem w ekskluzywnym miesięczniku krajoznawczo-turystycznym POZNAJ SWÓJ KRAJ (nr 7-9/2026). Polecam tę lekturę. Na zdjęciu: Kamień poświęcony toruńskiemu rabinowi Kaliszerowi.

Autor: Lech Kadlec