Dwór

Przedstawiony na zdjęciu dwór powstał w latach 1853-1854 projekt przygotował architekt Karol Wurtemberg natomiast fundatorem był ówczesny właściciel Ferdynand Kalkstein. Ten prosty piętrowy budynek, urozmaica środkowy ryzalit z niszą na balkon i nietypowo dostawiona w narożniku wieloboczna wieża. Miejscowość Stawiany znamy z dokumentów źródłowych od roku 1298, kiedy to została nadana franciszkanom z Gniezna. W roku 1348 arcybiskup gnieźnieński rozsądził tu spór, pomiędzy Dzwonowskimi a proboszczem z Dąbrówki Kościelnej ustalając, że kmiecie stawiańscy płacić będą meszne, a dziedzice dziesięcinę. W 1580 roku zamieszkiwało Stawiany zaledwie pięciu zagrodników i jeden rzemieślnik, natomiast w 1618 roku trzech zagrodników i jeden rzemieślnik. Przez cały XVII aż do końca XIII wieku miejscowość należała do Latalskich, pod koniec XVIII wieku Stawiany stają się własnością Wincentego Swinarskiego. W XIX wieku właścicielem zostaje rodzina Kalksteinów, później Leonard Brzeski. Ostatnimi właścicielami miejscowości była rodzina Chłapowskich, która weszła w posiadanie miejscowości poprzez małżeństwo wnuczki Leonarda Brzeskiego. W 1926 roku wieś liczyła 342 mieszkańców a cały majątek 1019 hektarów, folwark miał własną gorzelnie i elektrownie. Ostatni właściciel majątku, Zygmunt Chłapowski (ur.1876), zmarł zaraz po wyrzuceniu go z dworu przez Niemców 13 lutego 1940 roku.

Autor: Artur Mazurek