Katowice-kandydat na miasto ogrodów

Najstarsze miasto ogród, leżące w granicach obecnej Polski, to katowicki Giszowiec. W latach 1907-1910 zbudowano tu osiedle dla robotników koncernu Giesches Erben (Spadkobiercy Gieschego)  głównie górników dzisiejszej kopalni Wieczorek (dawniej Giesche). Osiedle, zgodne z wytycznymi Howarda, zaprojektowali Jerzey i Emil Zillmannowie, architekci z Charlottenburga. W centrum znajdował się plac, wokół którego zgromadzono szkoły, sklepy, pocztę, gospodę (przystosowaną do przyjmowania profesjonalnych zespołów teatralnych!), administrację osiedla, łaźnię, pralnię i domy noclegowe. Przy wewnętrznych ulicach ustawiono dwu- i czterorodzinne domy z ogródkami. Wszystkie budynki nawiązywały do regionalnego stylu i były wyposażone w spadziste dachy z dużym okapem oraz otwarte przedsionki. Mimo tego w całym osiedlu nie było dwóch identycznych budynków. Różniły się od siebie dachami, wejściami, altanami... W 1914 roku Giszowiec, Janów i Nikiszowiec połączyła bezpłatna wąskotorówka zwana Balkan Ekspresem. 20 lat później  pod koniec lat 30. ubiegłego wieku  w miastach województwa śląskiego zaczęły powstawać ogródki jordanowskie z pawilonami przedszkolnymi i sportowo-rekreacyjnymi. W Katowicach udało się wybudować co najmniej 4 ogrody. Ich ślady najłatwiej znajdziemy przy ulicach Barbary 25, Gliwickiej 212 i Hallera 72. Dodatkowo, w stolicy województwa powstawały place zabaw, obowiązkowo wyposażone w brodzik i piaszczyste plaże. Odległość między takimi miejscami mogła wynosić maksymalnie 1500 metrów. Fontanna przy Placu Andrzeja to prawdopodobnie pozostałość po dawnym brodziku i plaży. W latach 70. wiele budynków Giszowca rozebrano, a ich miejsce zajęły jedenastopiętrowe bloki z wielkiej płyty. Zniszczeniu dzielnicy zapobiegło wpisanie układu urbanistycznego i części domów do rejestru zabytków. Teraz, równo100 lat po narodzinach Giszowca, mamy szansę na rozwinięcie pomysłów dawnych mieszkańców naszego miasta. Unikalny charakter Katowic wynika z niezwykłego zderzenia industrializacji i natury. To inspiruje do współczesnego marzenia o Katowicach  Mieście Ogrodów. Strona www.2016katowice.eu

Autor: Małgorzata Heichel-Detzner