Pacanów - Kościół pw.św.Marcina z Tours

Historia powstania kościoła w Pacanowie sięga panowania księcia Leszka Białego. Ówczesny biskup krakowski, Maur, w 1110 r. erygował parafię pw. Św. Marcina. Uczynił to na prośbę fundatora, Siemiana z rodu Niegodziców, o czym pisze Długosz. Z dzieła Długosza Liber beneficiorum dowiadujemy się, że Pacanów w XIII w. należał do Nagodziców-Jelitów, czyli Koślichrogów. Niektórzy badacze dopatrują się związku znanego powiedzenia W Pacanowie kozy kują właśnie z nazwiskiem i herbem Koślichrogów. W 1419 r. właścicielem Pacanowa został Florian z Mokrska. Na jego prośbę król Kazimierz Jagiellończyk potwierdził dla miasta prawa teutońskie. W XVII w. tutejsze ziemie przeszły w ręce Mikołaja Zebrzydowskiego, znanego wojewody krakowskiego, który był fundatorem kaplicy Św. Anny. W 1633 r. do południowej Ściany kościoła dobudowana została kaplica Pana Jezusa, wzniesiona staraniem proboszcza książnickiego Sebastiana Żegalicza. Świątynia uległa poważnym zniszczeniom w 1657 r. podczas najazdu wojska Jerzego II Rakoczego. Po potopie szwedzkim Kościół został odbudowany w stylu barokowym. W tym też stylu urządzono jego wnętrze. 25 lipca 1679 r. bp Mikołaj Oborski konsekrował ołtarz główny Św. Marcina. Kościół w Pacanowie rozbudowano w latach 17851790 staraniem ks. Michała Sołtyka. Przy okazji powiększono także kaplicę Św. Anny. Blisko sto lat później, między 1880 a 1890 rokiem, fara została gruntownie odnowiona. 8 czerwca 1895 r. odrestaurowany Kościół konsekrował bp kielecki Tomasz Teofil Kuliński. Niestety, 20 września 1906 r. Świątynię strawił pożar. Po raz kolejny Kościół spłonął w czasie działań wojennych w 1944 r. Z pożogi ocalała kaplica i cudowna figura Pana Jezusa. Po wojnie Świątynia została odbudowana. 19 sierpnia 2008 r. papież Benedykt XVI nadał Kościołowi w Pacanowie tytuł bazyliki mniejszej. Decyzję tę ogłosił 14 września 2008 r. prymas Polski kard. Józef Glemp podczas Mszy odpustowej w uroczystość Podwyższenia Krzyża Świętego. W prezbiterium kościoła w Pacanowie znajduje się nowoczesny ołtarz z 1960 r., zaprojektowany przez inż. Józefa Jamroza. W centrum ceramiczna figura Matki Bożej, stojąca na kuli ziemskiej. Po stronie północnej  ołtarz Św. Józefa, po stronie południowej  Najświętszego Serca Pana Jezusa. Prezbiterium i nawy boczne zdobi polichromia wykonana w 1963 r. przez prof. Macieja Makarewicza. W oknach witraże przedstawiające postaci Świętych. Od strony południowej kaplica Pana Jezusa Konającego z cudowną figurą Ukrzyżowanego (fot. powyżej). Pod kaplicą, a także pod częścią kościoła zachowały się krypty.

Autor: Adam Wawszczyk