..Muzeum Mikołaja Reja..Płaskowyż Jędrzejowski

..ze zbiorów muzeum: ______________________________________________________________________________________________________ ..trochę inne wydanie niż z 1905 roku. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ..Zwierciadło albo kształt, w którym każdy stan snadnie się może swym sprawom,jako we zwierciadle przepatrzeć. wydanie:Jan Czubek i Jan Łoś wstęp :Ignacy Chrzanowski Kraków Akademia Umiejętności,1914 .................................................................................................................................................................................................................. ..Zwierciadło/ Ostatnie dzieło Reja z 1568 jest traktatem podsumowującym poglądy pisarza na człowieka i świat, rozwijając popularną w czasach odrodzenia formułę gatunkową zwierciadła (łac. speculum), czyli wizerunku jako ideału moralnej doskonałości człowieka. Utwór inspiruje się teologią kalwińską: świat stanowi w pewnym stopniu odbicie boskiego ładu, a człowiek powinien żyć w zgodzie z tym boskim wzorem. Zwierciadło składa się z kilku niezależnych części. Pierwszą i najważniejszą stanowi Żywot człowieka poczciwego, pisany prozą. Przedstawia on całościową koncepcję idealnego życia człowieka. Opisany tu człowiek poczciwy to przeciętny szlachcic, ziemianin, postać znana ówczesnym czytelnikom. Żywot... jest także polemiką z Dworzaninem polskim Łukasza Górnickiego. Rej przedstawia wiek młodzieńczy, dojrzały i starość swego bohatera. Opisuje jego wychowanie jako zgodne z osobowością dziecka, zapewniające wszechstronny rozwój, zarówno fizyczny, jak i umysłowy. Rej uważał, że należy zdobywać mądrość, ale nie tylko z ksiąg (choć wiele rozkoszy dają), także z codziennego doświadczenia oraz wnikliwej obserwacji życia. Odzwierciedla to poglądy Reja, niechętnego wiedzy abstrakcyjnej obcej codziennemu życiu. Najważniejsza jest cnota  wielka królowa, a znaleźć ją można tylko w ziemiańskim stanie, gospodarując na wsi. Rej głosi pochwałę rozkoszy wiejskich, opisuje rozsądny ożenek i stateczny szlachecki żywot. Przedstawia też obraz kultury szlacheckiej i barwny poradnik gospodarowania, np. Przysmaki domowe nie kosztowne.

Autor: henkosz (Henryk Dymczyk)