Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni

Wiatrak rolkowy - tzw. paltrak - z Grzmucina Wiatrak z Grzmucina wybudowano w 1921 r., na zamówienie młynarza Józefa Jaszewskiego. Został wybudowany przez budowniczego młynów wietrznych niejakiego Paluszkiewicza, który w okolicy wzniósł jeszcze co najmniej dwa takie paltraki. Wiatrak z Grzmucina pracował do 1950 r. i jest jedynym zachowanym wiatrakiem rolkowym na Kielecczyźnie. Składał się on z nieruchomej podstawy, tworzącej kolistą podmurówkę z kamienia polnego, na której leży drewniany pierścień z dębowych desek, stanowiący podstawę szyny jezdnej, zwanej kranc\". Oś obrotu wiatraka stanowi centralnie umieszczony niski pal, posadowiony na sześciu stalowych wózkach, poruszających się po szynie, na których opiera się krzyżulec z belek dębowych, z wczopowanymi słupami nośnymi szkieletowej konstrukcji budynku, uzupełnionej ryglami oraz poziomymi belkami trzech kondygnacji wiatraka. Budynek obracano do kierunku wiatru przy pomocy ręcznego kołowrotu z liną zwaną babą Mechanizm napędowy stanowiły: śmigi, wał skrzydłowy z kołem blatowym na trzeciej kondygnacji i pionowy wał z kołem bąklowym, przechodzący przez wszystkie kondygnacje. Na tej kondygnacji znajdowało się także urządzenie pomocnicze, zwane stawidło, czyli hamulec. Na drugiej kondygnacji zainstalowano trzy mlewniki, czyli założenia kamieni młyńskich, tzw. francuskich. W dolnej

Autor: Adam Wawszczyk