Kłomino - Oflag II D kompleksu Gross Born

W pobliżu Kłomina, na wzgórzu zwanym Psią Górką w kompleksie drewnianych baraków, zbudowanych przed wojną i przeznaczonych dla niemieckich oddziałów Służby Pracy, zorganizowano we wrześniu 1939 roku obóz jeniecki. Na początku był to obóz przejściowy (Dulag). 9 listopada 1939 roku przekształcono go w obóz dla jeńców szeregowych (Stalag), który istniał do 1 czerwca 1940 roku. Jego miejsce zajął Oflag II D Gross Born, obóz dla oficerów. W obozie przebywali jeńcy francuscy (do połowy 1942 roku) i polscy. Przetrzymywany był tu m. in. autor Pierwszego dnia wolności pisarz i dramaturg Leon Kruczkowski. Tutaj także trafiła duża część żołnierzy Powstania Warszawskiego po podpisaniu aktu kapitulacji w dniu 2 października 1944 roku. Szacunki mówią, że przez Gross Born przewinęło się 50 - 60 tysięcy jeńców - Polaków, Francuzów, Belgów, Amerykanów, Brytyjczyków, Jugosłowian o czym świadczą znajdowane na miejscu obozu guziki z mundurów. Większość jeńców doczekała końca wojny, ale wielu zmarło. Bez śladu przepadło około 25 tysięcy żołnierzy Armii Czerwonej. Obóz był dobrze ukryty i zamaskowany. Po wojnie nikt nie wiedział gdzie znajdują się mogiły zmarłych jeńców. Odkrycia dokonał dopiero w 1993 roku pan Andrzej Mrówka, leśnik z leśnictwa Dudylany. Który spenetrował okoliczny las i dokonał makabrycznego odkrycia. Zmarłych chowano po kilkudziesięciu w dołach 2 na 2 metry. Oprócz tego są cmentarze oficerów różnych nacji i trzecia nekropolia z blisko tysiącem mogił Rosjan.

Autor: Krzysztof Wydra