Kościół Najświętszego Zbawiciela w Warszawie

Plac Rotunda nieopodal Zamku Ujazdowskiego został w swej południowej części przeznaczony na sady i ogrody. W 1822 roku, właściciel terenu Louis Lerand sprzedał część ogrodu Piotrowi Garnier, który zbudował w tym miejscu murowaną karczmę zwaną czerwoną. Z inicjatywy księdza arcybiskupa, metropolity warszawskiego, Wincentego Chościaka  Popiela i woli mieszkańców Śródmieścia Południowego i Ujazdowa chcących uczcić jubileuszowy rok 1900 budową okazałej świątyni ukonstytuował się w 1899 Komitet Budowy Kościoła pod przewodnictwem księdza prałata Jakuba Siemca. W roku 1900 wykupiono teren pomiędzy ulicami Marszałkowską i Mokotowską. 12 października 1901 roku odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego. Konkurs na projekt kościoła wygrał wprawdzie Stefan Szyller, ale realizację powierzono architektowi, autorowi m.in. kościoła św. Wojciecha na Woli i św. Floriana na Pradze, Józefowi Piusowi Dziekońskiemu  absolwentowi Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie i Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Świątynia zaprojektowana została na planie krzyża łacińskiego. Kościół został częściowo udostępniony wiernym w 1903 roku, a w 1907, po poświęceniu przez księdza prałata Siemca, przekazany w całości do użytku. Parafię pod wezwaniem Najświętszego Zbawiciela erygowano 1 stycznia 1911, zaś 23 października 1927 świątynia została konsekrowana przez biskupa Stanisława Galla. Pierwszym jej proboszczem został ks. Prałat Roman Rembeliński. Wybuch I wojny światowej spowodował, że prace związane z wykończeniem i dekoracją wnętrza toczyły się aż do wybuchu II wojny światowej. W czasie II wojny światowej kościół uległ poważnym zniszczeniom. We wrześniu 1939 roku podczas bombardowań Warszawy pociski zniszczyły sygnaturkę, zachodnią wieżę i dach. Runął także w wyniku pożaru i uległ całkowitemu zniszczeniu żyrandol (największy spośród żyrandoli w ówczesnych kościołach warszawskich). Kolejne zniszczenia przyniósł rok 1944 gdy po upadku powstania warszawskiego Niemcy przystąpili do wyburzenia domów i świątyń. W tym celu założone zostały miny w dolnym kościele, mieszczącym się równolegle do poprzecznej nawy świątyni na linii: kaplica Matki Boskiej  zakrystia. Wybuch zdetonowanych min zniszczył całkowicie sklepienie dolnego kościoła i znajdującą się bezpośrednio nad nim kaplicę, uszkodził częściowo prezbiterium głównego ołtarza i górną część ambony, spowodował znaczne uszkodzenia stropu kościoła i witraży okiennych oraz doszczętnie zrujnował organy. Stopiły się dwa dzwony, trzeci okupanci zarekwirowali. W okresie okupacji gromadzący tłumy wiernych kościół nawiedzali także ukrywający się Żydzi. Jeden z nich, Michał Zylberg, wspominał spędzony u Zbawiciela Jom Kippur w 1943 r.: w pewnym momencie do garstki pogrążonych w skupieniu Izraelitów wyszedł ksiądz i zmówił modlitwę w intencji prześladowanych. Po zakończeniu wojny dzięki energii i staraniom ówczesnego administratora parafii ks. kanonika Konstantego Pogorzelskiego szybko zostały podjęte prace przygotowawcze do odbudowy zniszczeń według projektu architekta Wiesława Konowicza. Szczęśliwie nie zrealizowano planu dostosowania restaurowanego kościoła do zabudowy MDM. Nabożeństwa przeniesiono do ocalałego domu parafialnego na ulicy Mokotowskiej 13  wykorzystując w tym celu salę widowiskową na której urządzono ołtarz (mieści się tam od 1949 roku Teatr Współczesny). Prace remontowe, mające na celu usunięcie najpoważniejszych zniszczeń, wywiezienie gruzu i doprowadzenie kościoła do stanu umożliwiającego odprawianie nabożeństw trwały do 1948  wtedy to świątynia została udostępniona wiernym. Od jesieni 2006 kościół został mianowany Sanktuarium Matki Zbawiciela.

Autor: Beata