Klasztor i kościół

W 1631 roku komisarz kustorii wielkopolskiej  Prosper z Galbiato  dał zgodę na to, aby w Toruniu można było założyć klasztor franciszkański i 10 lat później franciszkanie ponownie pojawili się w tym mieście  ponownie, bo już w XIII wieku, gdy Krzyżacy władali miastem, wybudowali kościół na Starym Mieście w pobliżu Rynku Staromiejskiego. Natomiast w XVII wieku upatrzyli sobie niewielki kościółek pw. Świętego Wawrzyńca, który stał na Chełmińskim Przedmieściu (w rejonie dzisiejszego Muzeum Etnograficznego), nieopodal Bramy Chełmińskiej (dziś ani kościół, ani Brama już nie istnieją). Bracia zakonni zajęli wówczas tę świątynię i sąsiedni domek, ale jeszcze tego samego roku, zostali zmuszeni przez straż miejską do opuszczenia tych zabudowań, ponieważ ani władze miasta nie akceptowały zakonników z Zakonu Braci Mniejszych, ani też benedyktynki  konkurencyjny zakon, który na dobre zadomowił się w mieście już w roku 1242 nie chciały, by przebywali tu franciszkanie. Udało im się jednak pozostać w mieście, a to dzięki protekcji biskupa chełmińskiego  Kaspra Działyńskiego, który udostępnił im na pewien czas swoją toruńską kamienicę i w ten sposób przetrwali do czasu, kiedy to Stanisław Sokołowski herbu Pomian z Wrzący Wielkiej  kasztelan bydgoski i starosta dybowski w jednej osobie, ufundował świątynię dla tego. Nie było to w samym Toruniu, ale na lewym brzegu Wisły, na terenie wsi Małe Piaski, u samej granicy ówczesnego małego miasteczka  Podgórz (obecnie to dzielnica Torunia). Dwa lata wcześniej jednak, w kwietniu 1642 roku, wniósł suplikę do kapituły zakonnej w Warszawie o założenie konwentu na terenie swoich dóbr. Ojciec Franciszek (obecnie św. Franciszek z Asyżu)  arcybiskup L\'Aquila  z miasta u podnóża Apeninu Abruzyjskiego, nad rzeką Aterno w środkowych Włoszech, na północny wschód od Rzymu  będąc w tym czasie komisarzem reformatów, dał na to zgodę i zlecił, aby do prac budowlanych przystąpiono jak najszybciej. Pierwszym prezesem konwentu toruńskiego został o. Ignacy Mierczyński, a 20 maja 1644 roku, ostatecznie fundację zatwierdził Władysław IV Waza. Natomiast 21 czerwca tegoż roku, swoją zgodę wyraził bp Mikołaj Wojciech Gniewosz z Oleksowa  rządca diecezji włocławskiej, na terenie której znajdował się wówczas (aż do rozbiorów) Podgórz. 3 października 1644 roku, ten niechciany przez torunian zakon, osiedlił się tutaj, choć na razie w prowizorycznych zabudowaniach. W 1661 roku ukończono budowę kościoła, ale jego konsekracji dokonał biskup Stefan Kazimierz Charbicki  sufragan lwowski i prepozyt kapituły katedralnej we Włocławku w czerwcu 1659 roku, jednak prace budowlane klasztoru prowadzone były jeszcze pod koniec XVIII wieku. Na zdjęciu: Widok klasztoru i kościoła od strony wschodniej.

Autor: Lech Kadlec