Obronny dwór w Grocholinie

Na przełomie XVI i XVII wieku wybudowany został w Grocholinie przez Wojciecha Baranowskiego renesansowy dwór obronny zwany \"zamkiem\", uważany za rzadki przykład budownictwa obronno - mieszkalnego w Polsce północnej. Ceglana bryła na niskim kamiennym cokole jest zamknięta na planie prostokąta o osi dłuższej północ-południe. Zachowanie większości cech stylowych ułatwił zamkowi fakt wybudowania obok, drugiego - nowego dworu, do którego przeniosło się życie dworskie. Odtąd zamek przeszedł na plan drugi, pełniąc funkcję zbrojowni i muzeum dworskiej kolekcji militariów. Swoje piękno architektoniczne zawdzięczał wąskim, neogotyckim szczytom, manierystycznemu portalowi odbiegającymi formą od charakteru całej budowli oraz późnogotyckiej baszcie akcentowanej szczytową chorągiewką z monogramem właścicieli G. T. Wieża ustawiona jest przekątniowo w stosunku do budynku głównego. Została dwukrotnie zawalona w XVIII wieku, a następnie odrestaurowana przez ówczesnego właściciela Karola von Treskow. W I połowie XIX wieku wybudowany został nowy piętrowy dwór późno - klasycystyczny, dworskiej rezydencji. W otoczeniu w I połowie XIX wieku założono klasycystyczny park krajobrazowy o powierzchni około 10 ha, którego głównym akcentem przestrzennym był i jest zespół trzech stawów utworzonych przez spiętrzenie Strugi Smoguleckiej. Ponad dwuhektarowa powierzchnia parkowych akwenów połączonych ze sobą przewężeniami, nad którymi przerzucone były mostki, tworzy swoisty klimat wybitnie sprzyjający rozwojowi szaty roślinnej. Nic więc dziwnego, że zachowało się tu ponad dwa tysiące dorodnych drzew, z których wiele posiada, lub zbliża się do wymiarów pomnikowych. Wartości kompozycyjne oraz dendrologiczne parku potęguje zróżnicowany gatunkowo drzewostan, którego wiek określa się na 100 - 150 lat. Wśród drzew liściastych zdecydowanie dominują klony zwyczajne, jesiony wyniosłe, lipy drobnoliściaste, graby pospolite, kasztanowce białe oraz robinie akacjowe. Rzadziej reprezentowane są dęby szypułkowe, klony polne, topole białe, czarne i topole drżące zwane również osikami. Najbardziej reprezentacyjną częścią parku jest niewątpliwie najbliższe otoczenie zamku i nowego dworu, uchwycone zamkniętą linią stawów. Rozległe polany trawnikowe akcentują unikatowe sylwetki starych drzew. Południowo - zachodnia elewacja dworu stała się wspaniałym tłem dla rosnącej tu lipy drobnolistnej o obwodzie 320 cm, wyraźnie odcinającej się od ciemnej ściany jesionów zawisłych, z których największy osiągał obwód 200 cm. Poza granicami stawów parkowych rozciąga się druga część parku zajmująca tereny dawnych sadów i warzywników. www.grocholin.pl

Autor: Dariusz Żuk