Wejście na kirkut

Dziś jest trudno dokładnie ustalić datę powstania żydowskiego cmentarza, nawet w przybliżeniu, jaki istniał na Jakubskim Przedmieściu w Toruniu. Wiadomo z przekazów źródłowych, że już w 1723 r. na niewielkim wzniesieniu przy dzisiejszej ul. Pułaskiego, w niezamieszkałej części miasta, chowano zmarłych. Cmentarz początkowo nie był w żaden sposób ogrodzony, teren natomiast porośnięty drzewami; podzielono go potem alejkami na cztery kwatery, a później wybudowano tu dom pogrzebowy (pamiętam ten drewniany obiekt ze swojego dzieciństwa). W 1966 r. władze miasta zdecydowały o likwidacji tej nekropolii, ale faktycznie do tego doszło dopiero w 1975 r., kiedy już od kilku lat był na liście chronionych zabytków. Obecnie żadnych grobów tu nie ma, tak samo, jak nagrobków z tamtych lat, ale przywrócono godność temu miejscu i postawiono pamiątkowy kamień. Więcej na temat tego cmentarza i ówczesnego rabina można dowiedzieć się z artykułu pt. \"Kirkut i Kaliszer w Toruniu\", jaki opublikowałem w ekskluzywnym miesięczniku krajoznawczo-turystycznym POZNAJ SWÓJ KRAJ (nr 7-9/2016). Polecam tę lekturę. Na zdjęciu: Brama wejściowa od strony ul. Pułaskiego.

Autor: Lech Kadlec