Kamienica Steinbornów

Kamienica stojąca w Toruniu na rogu ul. Łaziennej 13 i ul. Kopernika (na zdjęciu), która powstała pod koniec XIX wieku w miejscu dotychczasowej średniowiecznej kamienicy mieszczańskiej, w swojej nowej architekturze nawiązuje do neorenesansu francuskiego. Od 1900 roku zamieszkali tu Otto i Helena Steinbornowie  polscy działacze polityczni. Otton Andrzej Steinborn choć wywodził się z niemieckiej rodziny, urodził się w Nowym Suminie w Borach Tucholskich, 26 maja 1868 roku (zmarł 4 lipca 1936 roku w Toruniu). Jego ojciec  Johann  był nauczycielem i kierownikiem szkoły, matką była Elżbieta z domu Klemp. Otton po ukończeniu progimnazjum biskupie w Pelplinie, uczęszczał do gimnazjum chełmińskiego i w tym czasie wstąpił do filomatów  tajnego stowarzyszenia polskiej młodzieży, w związku z czym został przymusowo przeniesiony do gimnazjum w Demminie, gdzie w 1891 roku zdał maturę. Chociaż początkowo podjął studia teologiczne, po roku przeniósł się na medycynę  studiował w Würzburgu, Berlinie, Monachium, Rostocku oraz Lipsku, gdzie w 1899 roku obronił pracę doktorską. Z dyplomem tej uczelni przeniósł się do Torunia i tu rozpoczął pracę lekarską, ale dodatkowo angażował się społecznie w utworzonym w tym mieście Towarzystwie Naukowym (w 1906 roku zasiadał nawet w jego zarządzie). W czasie I wojny światowej był lekarzem w armii niemieckiej, ale występował w obronie narodowych praw ludności polskiej. Zawsze czuł się Polkiem i z Polską tak bardzo był związany i jej oddany, że po zakończeniu działań wojennych został prezesem Polskiej Rady Ludowej w tym mieście, która powstała w listopadzie 1918 roku, a w styczniu 1920 roku stanął na czele komitetu powitalnego, który otworzył gościnne progi tego miasta wkraczającym do Torunia oddziałom Wojska Polskiego; w tym samym dniu objął stanowisko komisarycznego burmistrza Torunia (funkcję tę pełnił do 9 lutego 1921 roku). Potem działał w Narodowej Partii Robotniczej, a w latach 1921  1933 był radnym Torunia. 15 października 1900 roku ożenił się z Heleną Tomilą z Kawczyńskich, z którą miał dwóch synów: Witolda (19011983) i Adama (19031982) oraz córkę Bognę (19111985); wnuczka Steinbornów  Bożena Steinborn  jest historykiem sztuki. Helena Steinborn była wybitną działaczką narodową i społeczną. Urodziła się 10 lutego 1875 roku w Czarnkowie (zmarła 23 października 1972 roku w Toruniu); była córką Juliana Kawczyńskiego  urzędnika sądowego oraz Idy Bronisławy z Winieckich. Od 1884 roku uczyła się w internacie żeńskim Anny i Anastazji Damysz w Poznaniu, który ukończyła w 1891 roku. W maju trzy lata później założyła (wspólnie z innymi) Towarzystwo Przyjaciół Wzajemnego Pouczania się oraz Opieki nad Dziećmi Warta, prowadząc wśród absolwentek szkoły tajnego nauczania  lekcje historii, literatury i języka polskiego. Po wyjściu za mąż za Ottona, przeniosła się do Torunia i tu poświęciła się działalności społecznej. W okresie zaborów aktywnie uczestniczyła w organizowaniu polskiego życia społecznego w tym mieście, a w czasach I wojny światowej zaangażowała się w działalność organizacji, które pomagały nie tylko ofiarom wojny, ale i polskim żołnierzom. W okresie przyłączania Torunia do Macierzy w 1920 roku, kierowała pracami komitetu, który przygotowywał przyjęcie powitalne Wojsk Polskich. W okresie międzywojennym działała na wielu różnych płaszczyznach m.in. w Wojewódzkiej Radzie Opieki Społecznej, współuczestniczyła w przygotowaniach rocznicy 450 urodzin Mikołaja Kopernika, współpracowała z Pomorską Rozgłośnią Radiową, prowadząc cykl audycji poświęconych dziejom i zabytkom Torunia oraz przekazując porady dla pań domu, natomiast w czasie II wojny światowej w swoim mieszkaniu prowadziła lekcje dla młodzieży z zakresu polskiej historii i literatury. W latach 1910  1913 wchodziła w skład Dyrekcji Towarzystwa Pomocy Naukowej dla Dziewcząt, a we wrześniu 1911 roku wspólnie z innymi założyła Towarzystwo Czytelni Kobiet, natomiast 8 grudnia następnego roku została honorowym członkiem Towarzystwa Śpiewu Lutnia. Oboje małżonkowie pochowani są obok siebie na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu.

Autor: Lech Kadlec