Rożnowo - prawdziwe dzieje Skrzetuskiego i dwa inne życiorysy.

Rożnowo - duża wieś, wymieniona po raz pierwszy w 1387 roku. Gniazdo rodowe Jastrzębców Rożnowskich. Na zdjęciu barokowy kościół św. Katarzyny wzniesiony pod koniec XVIII wieku z fundacji ówczesnego właściciela wsi, kasztelana biechowskiego Józefa Gliszczyńskiego. W Rożnowie urodził się około 1610 roku Mikołaj Skrzetuski herbu Jastrzębiec, będący pierwowzorem sienkiewiczowskiego bohatera spod Zbaraża. Urodzony w zubożałej rodzinie szlacheckiej, wcześnie stracił ojca i wyruszył wzorem wielu mu podobnych na Ukrainę, gdzie zaciągnął się do wojska. W latach 1634 - 1649 służył w chorągwi pancernej Marka Gdeszyńskiego, która w czasie powstania Chmielnickiego znalazła się w oblężonym Zbarażu. W przebraniu chłopa ruskiego przepłynął nocą wodę i śmiało wmieszał się w nieprzyjaciół. W obozie nieprzyjaciela miał przebywać kilka dni, 6 sierpnia 1649 roku przybył do Toporowa dostarczając Janowi Kazimierzowi listy z oblężonej twierdzy. Zasługa Skrzetuskiego była wielka, znając smutny los poprzednich wysłanników, wiedział, że ryzykuje życiem. Za swój czyn uzyskał niewiele, król dał mu 100 czerwonych złotych, obiecał też obdarzyć go najbliższym wakansem, czego nigdy jednak nie uczynił. Sława natomiast otaczała go długo. Wiele lat później wspomina go pamiętnikarz Łoś. Znany poeta siedemnastowieczny, Samuel Twardowski, poświęcił mu obszerną wzmiankę w dziele Wojna Domowa z Kozaki i Tatary. Większość informatorów nie podawała imienia bohatera, natomiast kanonik Rudawski opisujący panowanie Jana Kazimierza wymienia Jana Skrzetuskiego. Stąd właśnie zaczerpnął imię Sienkiewicz. W 1651 roku Mikołaj bierze udział w bitwie pod Beresteczkiem. Od 1658 roku na długie lata został podporucznikiem chorągwi lekkiej (tatarskiej). Na jej czele pod komendą takich wodzów jak Czarniecki i Sobieski walczył z Moskwą i Tatarami. Mikołaj był typowym szlachcicem - żołnierzem. Z jednej strony świetny zagończyk, doświadczony dowódca wsławiony wielu brawurowymi akcjami, dowodzący skutecznie pod koniec kariery większymi formacjami jazdy. Z drugiej jednak strony równie często popada w konflikt z prawem, jego podwładni szereg razy dokonywali rabunków i zabójstw na ludności cywilnej, w 1667 on sam za pomocą zajazdu usiłował zmusić do małżeństwa podkomorzankę bełską, w związku z czym spadły nań liczne wyroki sądowe. Mikołaj Skrzetuski poza nazwiskiem i faktem przedarcia się ze Zbaraża odbiega znacznie od idealnego bohatera utworzonego \"dla pokrzepienia serc\". Do końca żołnierz, spisawszy testament udaje się w 1673 roku pod Chocim, gdyż \"poświęcił się sprawom wojskowym i jak się dotychczas starał zasłużyć dla ojczyzny, tak i nadal jej wysługiwać się będzie\". Dnia 15 marca 1674 roku jego siostra i spadkobierczyni przyjęła oficjalnie w Poznaniu testament nieboszczyka i podporządkowała się jego treści. W 1824 roku urodził się w Rożnowie Włodzimierz Bonawentura Krzyżanowski, człowiek bardziej znany w Stanach Zjednoczonych niż w naszym kraju. Po ukończeniu gimnazjum w Poznaniu bierze czynny udział w antypruskim powstaniu w 1846 roku. Zagrożony aresztowaniem emigruje do Stanów Zjednoczonych. W 1854 roku zakłada przedsiębiorstwo handlowe w Nowym Jorku. Około 1860 roku został prezesem klubu republikańskiego zwalczającego niewolnictwo. Po wybuchu wojny secesyjnej zaciąga się do wojska, jako zwykły szeregowy, za zasługi na polach bitew awansuje stopniowo aż do stopnia generała brygady. Po wojnie wyznaczony na szereg wysokich stanowisk w aparacie skarbowym Stanów Zjednoczonych. Na koniec państwowej służby wysłany na Alaskę w celu sprawdzenia doniesień o nielegalnych transakcjach. Umiera w 1887 roku w Nowym Jorku, w 50 rocznicę śmierci, jego szczątki zostały z wojskowymi honorami przetransportowane na Cmentarz Narodowy w Arlington. W 1862 roku na przykościelnym cmentarzu w Rożnowie pochowany został Franciszek Mickiewicz, brat Adama. Uczestnik powstania listopadowego w randze podporucznika, dostaje się do niewoli, dzięki wstawiennictwu brata zwolniony i zatrudniony w administracji majątku w pobliskim Łukowie. Ostatnie lata życia spędza w Rożnowie. Z niepozornym Rożnowem pod Obornikami wiążą się trzy ciekawe życiorysy, jakich pozazdrościć mogą znacznie większe miejscowości.

Autor: Artur Mazurek