Zagroda z Kaniczek z daleka

Pierwsi mennonici pojawili się na polskich ziemiach już w 1555 roku i zaczęli zasiedlać tereny podmokłe, bo tylko takie dostali od polskich władz. A że był to naród pracowity i potrafiący zagospodarować tego rodzaju nieużytki, których nikt inny nie chciał nawet za darmo. Ale po I rozbiorze w 1772 roku zaczęli gremialnie opuszczać nasz kraj, ponieważ rządzący w nim Prusacy, nie zważając na ich wiarę i przekonania, zmuszali do służby wojskowej. Nie chcąc się temu prawu podporządkować  emigrowali do carskiej Rosji, gdzie od carycy Katarzyny dostawali lepsze warunki. Ci, którzy pozostali w Polsce, ulegli germanizacji, czemu sprzyjało podobieństwo obu języków. Gdy w 1945 roku do Polski zbliżała się Armia Czerwona, mennonici (jako niemiecki naród) w pośpiechu opuszczali swoje domostwa. Pozostawili jednak po sobie niezwykle interesującą kulturę materialną  zadbane wioski, schludne chałupy oraz liczne cmentarze o finezyjnych nagrobkach. Od 2018 roku w Wielkiej Nieszawce koło Torunia funkcjonuje oddział toruńskiego Muzeum Okręgowego, który poświęcony został tej olenderskiej społeczności. Olenderski Park Etnograficzny (ul. Toruńska 34/40) posiada kilka zagród w pełni wyposażonych i jest pierwszym w Polsce skansenem poświęconym olenderskiemu osadnictwu. Przychodząc do tego Muzeum można poczuć klimat z przełomu XIX i XX wieku i zobaczyć, jak wyglądał kulturowy krajobraz nadwiślańskiej wsi. Na zdjęciu: Ogólny widok zagrody z Kaniczek. P.S. Mało kto wie, że jedną z najbardziej znanych mennonitek w Polsce była nieżyjąca już piosenkarka i kompozytorka  Anna German. Przodkowie jej ojca, chociaż pochodzili z Niemiec, mieli korzenie mennonickie. Dziadek Anny  Fridrich Hörman był pastorem baptystów, natomiast jej matka  Irma, z domu Martens  wywodziła się z holenderskich mennonitów (z pochodzenia była Fryzyjką); był to odłam nowomennonitów, bardziej rygorystyczny w swoich zasadach. W rodzinnym domu Anny mówiono zarówno po rosyjsku, jak i niemiecku, ale także po fryzyjsku. Poszczególnych członków jej rodziny los przerzucał, a to z Niemiec do Polski, a to z Holandii do Rosji. W 1946 roku Anna German wraz ze swoją matką i babką przyjechała do Polski i tu pozostała na stałe.

Autor: Lech Kadlec