Akademia Bialska

Historia szkoły sięga 12 grudnia 1628 r. kiedy to ksiądz Krzysztof Wilski  Ciborowicz sporządził akt fundacyjny Akademii Bialskiej, w której były określone założenia organizacyjne szkoły. Fundator na jej działalność przeznaczył swój cały majątek. Budynek na działalność edukacyjną w 1628 r. przekazał Aleksander Ludwik Radziwiłł, właściciel Białej. Pierwszym jej dyrektorem został Adam Roszczewicz. W 1700 r. został utworzony pierwszy teatr, w którym były wystawiane sztuki historyczne. W 1777 r. w wyniku reformy przeprowadzonej przez Komisję Edukacji Narodowej, Akademia Bialska została podporządkowana Szkole Głównej Litewskiej. 23 lipca 1801 r. na mocy dekretu Nadwornej Kancelarii Galicyjskiej została przekształcona w austriackie gimnazjum. W 1809 r. została przemianowana na szkołę departamentową przez Izbę Edukacji Publicznej Wielkiego Księstwa Warszawskiego, a w 1815 r. uzyskała status szkoły wydziałowej przez Komisje Rządową Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W czasie powstania listopadowego szkoła była zamknięta, a w jej gmachu wojska rosyjskie wojska urządziły szpital. W 1833 r. została przekształcona na czteroklasową szkołę obwodową o profilu filologicznym, natomiast w 1937 r. na powiatową. W 1862 r. w wyniku reformy Wielkopolskiego szkoła została przemianowana na powiatową szkołę pedagogiczną. W 1865 r. w wyniku rozporządzenia wydanego przez Komitet Urządzającego Królestwa Polskiego szkoła bialska została przekształcona na rosyjskie pięcioklasowe progimnazjum dla ludności greko-unickiej, którego językiem wykładowym był język rosyjski. Natomiast w 1866 r. została przeorganizowana na siedmioklasowe gimnazjum klasyczne. W 1873 r. z gimnazjum została usunięta nauka języka polskiego oraz zakazano całkowicie mówienia nim w szkole i po za nią. W 1905 r. odbył się strajk w obronie polskości szkoły. 1 września 1916 została otwarta czteroklasowa koedukacyjna szkoła średnia im. J.I. Kraszewskiego w wynajętym mieszkaniu prywatnym. Działalność w obecnym budynku szkoła wznowiła 1 września 1919 r. W latach 1937-39 zostały utworzone pierwsze klasy Liceum Ogólnokształcącego szkoły przy Państwowym Gimnazjum im. J.I. Kraszewskiego. W latach 1977-79 Liceum zostało rozbudowane. Jednym z najwybitniejszych wychowanków szkoły był pisarz Józef Ignacy Kraszewski, a także Roman Rogiński, ksiądz Stanisław Brzóska. Ze szkołą związani byli Stefan Żeromski i Julian Ursyn Niemcewicz, a ze dzisiejszych czasów Bogusław Kaczyński i Roman Kłosowski.

Autor: Beata